Geleceğe Hazırlanmak İçin – DQ Geliştirin!

DQ Geliştirin – IQ ve EQ’dan Sonra, Şimdi Sıra DQ’da

Dijital çağda karşımıza çıkan en yeni kavramlardan biri DQ (Digital Quotient) = Dijital Zeka

DQ Institute tarafından ortaya konulan dijital zeka, evrensel ahlaki değerlere dayanan ve bireylerin zorluklarla yüzleşmelerini ve dijital yaşamın olanaklarını kullanmalarını sağlayan kapsamlı bir teknik, bilişsel, meta-bilişsel ve sosyo-duygusal yeterlilikler kümesidir.

Dünya Ekonomik Forumu’nun da içinde bulunduğu bir konsorsiyumla yakın zamanda, Dijital Okur-Yazarlık ve Dijital Yeteneklerin belirli bir standardı oluşturuldu ve açıklandı.

Dünya Ekonomik Forumu (WEF), Ekonomik İşbirliği Kalkınma Örgütü (OECD) ve IEEE Standartları Birliği (IEEE) tarafından ortaklaşa oluşturulmuş bir platform olan Dijital Zeka Koalisyonu (CDI) tarafından çalışılan, Dubai’deki Küresel Eğitim ve Beceriler Forumu’nda yayınlanan “DQ Küresel Standartlar Raporu 2019” ile dünyada ilk kez DQ çerçevesi olarak bilinen dijital okuryazarlık ve dijital yetkinlikler için bir dizi standart belirlendi.

Dijital Zeka Koalisyonu (CDI), dünyanın dört bir yanından çok paydaşlı işbirlikleri yoluyla eğitim ve teknoloji toplulukları arasındaki çabaları koordine ederek küresel dijital istihbaratı geliştirmeyi amaçlayan sektörler arası bir işbirliği ağıdır. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD), IEEE Standartlar Birliği ve DQ Enstitüsü tarafından Dünya Ekonomik Forumu ile birlikte kuruldu ve 26 Eylül 2018’de başlatıldı.

Koalisyon, dijital hükümetler için, ulusal hükümetler, eğitimciler, teknoloji şirketleri de dahil olmak üzere dünya çapında tüm paydaşlar tarafından benimsenebilecek kapsamlı dijital okuryazarlık, beceriler ve dijital çevikliğin tanımlarını, dilini ve anlaşılmasını içeren küresel bir çerçeve oluşturmayı amaçlamaktadır. Kilit kurumlar ve standart belirleyici kurumlar tarafından onaylanan ortak bir çerçeve, paydaşların benzer sorunları ele almak yerine gizlice çalışmasını sağlayarak ve çabaların koordinasyonuna izin vererek, hem eğitim hem de teknoloji topluluklarındaki tüm paydaşlar için oldukça faydalı olacaktır.

Bu standartların belirlenmesi ile, dijital dönüşüm çalışmalarının daha etkin ve verimli ilerlemesi için ortak bir anlayış oluşturuldu.

DQ üç seviye, sekiz alan ve bilgi, beceri, tutum ve değerlerden oluşan 24 yetkinliğe sahip. DQ Institute tarafından belirlenmiş olduğu bu seviyeler doğrultusunda oyunlaştırma mekaniklerini kullanan bir dijital dünya yaratmış ve bu dünyadaki hikayeler / görevler doğrultusunda DQ becerilerini kazandırmayı hedefliyor.

Çocukların oyunlaştırılmış sekiz temel yetkinliği öğrenmesini amaçlayan platform sekiz bölge ve 82 görevden oluşur. Platformda çocukların karşılaşacağı öğeler: Çizgi film videoları (48 adet video – 120 dk’lık izleme), çoktan seçmeli sorular ve anketler, oyundaki karakterlerle sohbetler, çizgi romanlar..

UNESCO, OECD ve WEF tarafında da onaylanan tek dijital zeka eğitim içeriği olan DQ, “Geleceği” oluşturan 7 sütun (Görme, Erişim, Liderlik, Empati, Cesaret, Emniyet, Korunma) üzerine kurulu.

DQ World hikayesinde verilen görevlerde kimi zaman bir yapay zeka ile mesajlaşmak varken kimi zaman çoktan seçmeli sorularla öğrencilere gerçek hayat durumu örnekleri sunuluyor.

Dijital Zeka, bireylerin, dijital hayatın zorluklarıyla yüzleşmelerini ve gereklerine uyum sağlamalarını olanaklı kılan toplumsal, duygusal ve bilişsel yetenekler bütünüdür. Bu yetenekler, birbiriyle bağlantılı sekiz alanda toparlanabilir.

Görsellerde de görebileceğiniz gibi, Bireylerin DQ değerlendirilmesinde takip edilecek standartlar şöyle: Dijital Okuryazarlık, Dijital Haklar, Dijitali Kullanma Yetkinliği, Dijital Duygusal Zeka, Dijital Güvenlik, Dijital Gizlilik, Dijital İletişim

1 – Ekran Süresi Yönetimi

Fiziksel gerçeklikler ile sanal gerçeklikler arasında denge kurabilir. Dijital teknolojiyi öz-denetimle kullanır; aşırı ekran süresinin, eş zamanlı görevlerin ve dijital medya bağımlılığının çeşitli yan etkilerinin farkındadır. Zamanı iyi kullanır ve dijital kullanımlarına sınır koyar; dijital kullanımların hayatını ele geçirmesine izin vermez.

2 – Gizlilik Yönetimi

Çevrimiçinde paylaşılan kişisel bilgilere ihtiyatlı bir şekilde yaklaşılması gerektiğini bilir ve bu yaklaşımı sergileyebilecek yetenektedir. Kendi mahremiyetini ve başkalarının mahremiyetini sağlar ve korur. Özel yaşam hakkının temel bir insan hakkı olduğunun farkındadır.

3 – Siber Zorbalık Yönetimi

Dijital medyayı ihtiyatlı ve sorumluluğunu bilerek kullanacak öz-disipline sahiptir. Siber zorbalık durumunu tespit etmeyi ve sakin bir şekilde bu durumun üstesinden gelmeyi bilir. Sorunlarla akıllıca baş edebilir ve işler kontrolden çıkmadan yardım istemeyi bilir.

4 – Dijital Vatandaş Kimliği

Dijital dünyanın yapısını bilir; dijital teknolojileri ve medyayı ustalıkla kullanır. Tutarlı bir çevrim içi ve çevrimdışı kimlik oluşturup öz-yeterlikle yönetme bilgi ve becerisine sahiptir. Dijital ortamda (dijital dünya tabiatı gereği küresel olduğu için) küresel vatandaş olduğunun farkındadır.

5 – Dijital Ayak İzi Yönetimi

Çevrim içi iletişimin doğasını anlar. Çevrim içi söylediği ve yaptığı her şeyin, dijital ayak izi olarak adlandırılan izler bıraktığını bilir. Dijital ayak izlerinin doğaları gereği kalıcı olduğunun ve çevrim içi itibarının zedelenmesi gibi gerçek hayatta çeşitli nahoş sonuçlara yol açabileceğinin farkındadır. Dijital ayak izlerini sorumluluğunu bilerek yönetme becerilerine sahiptir; dijital ayak izlerinin kısa ve uzun süreli etkilerinin farkındadır.

6 – Siber Güvenlik Yönetimi

İstenmeyen posta, dolandırıcılık ve oltalama (kimlik avı) gibi çeşitli siber saldırıları fark edip kendisini ve başkalarını bunlardan koruyabilecek durumdadır. Güçlü şifreler oluşturma ve bunları gizli tutma gibi pratik becerilere sahiptir.

7 – Eleştirel Düşünme

İnternetteki bilgi, içerik ve kişileri akıl süzgecinden geçirerek değerlendirmesini sağlayacak bilgi ve becerilere sahiptir. Çevrim içinde yanlış bilgi, şiddet, uygunsuz içerik ve yabancılardan kaynaklı risklerin kötü etkilerini anlar. Çevrim içindeki doğru ve yanlış bilgiyi, zararlı ve zararsız içeriği, güvenilir ve güvenilmez kişileri ayırt etmek için eleştirel düşünmeden yararlanır.

8 – Dijital Empati

Çevrim içi durumda iken, yüz yüze iletişimin olmadığı durumlarda bile, kendilerinin ve başkalarının ihtiyaç ve duygularına karşı hassastır. Yardıma ihtiyacı olanların sesi olmaya ve onların hakkını korumak için sesini yükseltmeye gönüllüdür. Çevrim içinde insanları kolay kolay yargılamaz ve sürü psikolojisine teslim olmaz. Ailesi, öğretmenleri ve arkadaşlarıyla hem çevrim içinde hem de çevrim dışında iyi ilişkiler kurar. Ailesi, öğretmenleri ve arkadaşlarıyla dijital hayatı konusundaki iletişiminde dürüst ve açıktır.

Nurşen Yılmaz Erginsoy